Трэба сказаць, Антон Паўлавіч заўсёды быў неабыякавы да астравоў. Спачатку ён з рамантычных памкненняў адправіўся на Сахалін, а адтуль у кастрычніку 1890 года адчаліў на Шры-Ланку. Запіскі Чэхава поўныя захапленняў, якія аўтар ад паўнаты пачуццяў абмешваюць нецэнзурнай лексікай. «Цэйлон - месца, дзе быў рай. Тут, у раі, я зрабіў больш за сто вёрст па чыгунцы і па самае горла насыціўся пальмавымі лясамі і бронзавымі жанчынамі », - пісаў класік. Далей у тэксце - суцэльныя непрыстойнасці.
Сёння ад велічных будыйскіх храмаў і палацаў Анурадхапура засталася толькі пара барэльефаў
фота аўтара
Прыбыўшы на востраў на параходзе «Пецярбург», Чэхаў пасяліўся ў Каломба. Сёння яго прыкладу мала хто вынікае, што разумна: нічога цікавага ў сталіцы няма. Пара будыйскіх ступ ды зіхатлівыя навізной на фоне пакрывіліся халуп вежы Сусветнага гандлёвага цэнтра.
Бліжэйшы да сталіцы курорт Негомбо - таксама гэтакае піт-стоп-мястэчка. Падыходзіць, каб адпачыць пасля пералёту, вывучыць смешнае слоўца «аебован», якім мясцовыя жыхары вітаюць адзін аднаго, і прывыкнуць да беспардоннымі вавёрак, заскакваць у адчыненыя вокны. Ну а пляж курорта - сапраўднае выпрабаванне вашай любові да купання на трываласць: спрэс высокія пясчаныя барханы, пераадольваючы якія адчуваеш сябе пачаткоўцам бушменаў. Затое тут можна ўзяць на тыдзень у арэнду аўтамабіль з кіроўцам і адправіцца ў джунглі, што мы і зрабілі. Самі сесці за руль не рызыкнулі: нязвыкла, рух на Шры-Ланцы - левабаковы.
Нацыянальны парк «Яла» - папулярнае месца ў аматараў сафары
фота аўтара
Чым далей у лес
Гроздья лятучых лісіц - першае, на што звяртаеш увагу, пакінуўшы прыбярэжную зону выспы. Днём гэтыя жывёлы спяць на галінках растуць ля абочын дарог дрэў. Звісаюць з іх ўніз галовамі, быццам гіганцкія чорныя грушы. Далей - больш. Чым бліжэй мы падбіраемся да Анурадхапура - закінутай у джунглях першай сталіцы выспы, тым часцей дарогу нам пераходзяць марудныя вараны. Кожны - метра паўтара даўжынёй.
Каб пазбегнуць завышаных чаканняў адразу скажу: Анурадхапура в'етнамскаму Ангкор, вядома, не канкурэнт. Так, у I стагоддзі тут пражывалі сто трыццаць тысяч чалавек, але сёння ад велічных будыйскіх храмаў і палацаў засталіся толькі драбы ды пару барэльефаў: бо горад, заснаваны дзьве тысячы чатырыста гадоў назад царом Пандукабхайе, у IX стагоддзі быў разбураны войскамі дзяржавы Чола. Затое недахоп руін у Анурадхапура кампенсуецца лішкам малпаў. Мартышкі ходзяць паўсюль, цягаюць кавалачкі кавуноў, бананы і іншыя дары, пакінутыя пілігрымамі на алтарах храма Махабоджи. Узведзены ён у свяшчэннага дрэва Бодхі, выгадаванага з парастка легендарнага дрэва ў гаі Урувелла, медитируя пад якім прынц Гаутама дасягнуў прасвятлення і стаў Будай.
Экзатычную для еўрапейца лаўлю рыбы можна паназіраць блізу вёскі Унаватуна
фота аўтара
У другой сталіцы выспы - Полоннарува, куды мясцовыя жыхары перабраліся пасля разбурэння Анурадхапура - ужо цікавей. Хоць горадам-зданню, закінутым у непралазнага джунглях, ён стаў яшчэ ў XIII стагоддзі, тут захаваліся гіганцкія статуі Буды, былыя часткай храма.
Дарэчы, кіраўнікі Шры-Лан-кі буйныя памеры заўсёды ува-ціснулі. Лепшы доказ таму - вялізныя лапы разбураны-най статуі льва ля падножжа гары Сігірія. Зрэшты, з геалагічнай пункту гледжання гэта і не гара зусім, а кавалак магмы, які застаўся пасля разбурэння вулкана. Прыязджаць сюды лепш за ўсё на заходзе, калі пунсовыя прамяні сонца пранікаюць у пячору Сігірія і падсвятляюць нанесеныя на сцены яе пячоры малюнка прывідных паннаў. Некаторыя гісторыкі мяркуюць, што напаўаголеныя прыгажуні - гэта паўтаральны партрэт багіні Тары, але жыхары Шры-Ланкі з імі не згодныя. Яны перакананыя: дзівосныя жаночыя вобразы напісаны з наложніц узурпатара Касапы - незаконнанароджанага сына караля Датусена, які захапіў у V стагоддзі ўлада на Цэйлоне і зазьзяць пабудаваць на вяршыні Сігірія палац. Паводле легенд, Касапа пражыў на гары васемнаццаць гадоў. Праўда, як у яго гэта атрымалася - вялікае пытанне, бо вецер там - наймацнейшы, і часам ён збівае з ног.
Паводле легенды, Касапа пражыў на гары Сігірія васемнаццаць гадоў і пабудаваў тут палац
фота аўтара
Зрэшты, яшчэ больш складана - выстаяць на сваіх дваіх на вяршыні суседняй гары Дамбулла, дзе ў I стагоддзі быў узведзены дзеючы і па гэты дзень каменны храм Буды. Блукаць па яго пячорам дазваляецца толькі басанож, але, як той казаў, хочаш убачыць статуі Буды, якім амаль дзве тысячы гадоў, - тады і на боль у ступнях не шкадуй.
У свеце жывёл
«Глядзіце, слон!» - крычыць гід. Я наводжу бінокль і адрозніваю ў густых заднюю частку жывёлы. Падобна на тое, яно абедае ... Хвілінная прыпынак - і наш джып накіроўваецца далей па пыльнай дарозе нацыянальнага парку «Яла», куды мы адправіліся на сафары. Хацелі ўбачыць леапардаў. Дарма. Днём яны спяць. Іншыя звяры (за выключэннем меланхалічных буйвалаў) турыстаў цураюцца. Ды і наогул, працэс знаёмства з фаунай парку «Яла» нагадвае гульню «разглядзеўшы мяне, калі зможаш»: нават мірна дрымотны ў рэчкі кракадзіл пры нашым набліжэнні развіў неўласцівую рэптыліям хуткасць, скокнуў у ваду і быў такі.
Курорт Бентана - сапраўдны рай на зямлі
фота аўтара
Іншая справа - дажджавы лес Синхараджа. Яго даследуеш пешшу, і чалавек тут не цар прыроды, а сарамлівы госць, асцярожна прабіраўся па сцежках, каб не патрывожыць спячых у лістоце пітонаў і мітуслівых дзікабразаў. Зрэшты, у Синхарадже асцерагацца трэба не толькі дзікіх звяроў, але і усюдыісных п'явак. Яны ўпіваюцца ў цела нават скрозь шчыльную тканіну, так што шпацыр па лесе, дзе растуць дрэвы, з пладоў якіх на Цэйлоне робяць гаючыя масла, непазбежна ператвараецца ў сеанс прымусовай гірудотерапіі.
Ланка танцы з агнём у горадзе Кандзі - адна з яркіх славутасцяў краіны
фота аўтара
А яшчэ ў Синхарадже пачынаюць свой шлях паломнікі, якія здзяйсняюць ўзыходжанне на пік Адама - гару, на вяршыні якой маецца западзіна ў выглядзе чалавечай ступні. Адны называюць яе следам Буды, іншыя - адбіткам ступні выгнанага з раю Адама. Самыя адчайныя нават ўзбіраюцца на гару ноччу і сустракаюць на ёй світанак - я ж на падобнае не адважылася. Усё ж такі джунглі жывуць па сваіх законах, і ноччу гарадскому жыхару мяжу іх пераступаць не варта.