У той дзень мы з мужам паехалі на Ваганькаўскіх могілках. Я стаяла каля пахавання Руфіна Нифонтовой, калі пачула яго: «Лад-а-а!». Астатняе, як у запаволенай кіназдымцы: вось я паварочваюся і бачу асядае на рукі мужа жанчыну, зрываюся з месца і бягу да іх ...
- Людміла Маркаўна. Міленькая! Чаму вы адна? Што з вамі?
Да таго часу, толькі лянівы не напісаў, што на Ваганькаўскіх могілках пахаваныя бацькі і ўнук актрысы - любімы Марікі.
- Ты? - Гурчанка з цяжкасцю сфакусаваная на мне погляд. Мне падалося, што яе заплаканыя вочы наогул у той момант нічога і нікога не маглі бачыць.
Могілкі - месца, дзе людзям становіцца дрэнна, таму увагі на нас асабліва ніхто не звяртаў.
-Не магу, не магу, не магу ... Я больш не магу. Чаму яны там, а я тут ...
Муж згроб у свае абдымкі ўсім вядомую актрысу, яна неяк абмякла ў яго вялікіх і моцных руках, уткнулася ў грудзі. Маленькая, далікатная, паддалася горам жанчына была падобная на дзіця: спіна яе трэсліся ад плачу, яна нешта казала, муж гладзіў яе па галаве. Так, брыдуць да выхаду яны і застылі ў маёй памяці стоп-кадрам. Назаўсёды! Жанчына, сцяной да мужчыны і яго вялікая рука, абдымаць яе ...
- Давядзіце мяне. Калі ласка ...
- Я вас за руль не пушчу.
Узяў ключы ад машыны, адчыніў.
- Я сама.
- Гэта вы ў кіно: сама, сама. А зараз, ўжо дазвольце Вас давесці да дома.
- Пабудзеш са мной? - спытала, калі пад'ехалі да хаты.
Я кіўнула.
- А можна я яго пацалую? - пытанне было адрасавана мне. - Добры дзядзька!
- Добры - пагаджуся
- Любіш?
- Люблю ...
Яна зноў заплакала ...
Нешта здарылася ... Але што? Задаваць бестактоўнасць пытанні я не прывыкла, а верыць таму, што пісалі ў газетах - сабе даражэй ...
- Пайду прылягу ... а ты пабудзь яшчэ, калі ласка.
Праз нейкі час зазірнула ў спальню. Актрыса заснула, згарнуўшыся клубочкам.
Я сядзела на кухні і ўжо не памятаю, якую па ліку паліла цыгарэту, калі пачула:
- Зноў курыш, чертяка!
Так, калі чертяка, то ўсё нармальна, оклемалась.
- Чай будзеце?
- Валяй ... Дай ужо і мне тады цыгарэтку.
- Вы ж не паліце, Людміла Маркаўна.
Глядзець на тое, як акторка паліць было вельмі пацешна.
- Хадзем пагуляем?
На гадзінніку было два ночы ... Я кіўнула.
... Праз гадзіну вярнуліся ў кватэру.
- Давай чайку ці што пап'ём. Я б покушала што-небудзь ...
Адчуваю, ноткі ў голасе змяніліся.
- Людміла Маркаўна! - я напружылася.
- Зараз, пачакай ...
І як у вір з галавой:
- Ніколі сабе не дарую, што не выканала апошнюю просьбу таты. Вось скажы, ну што мне перашкаджала з Эдзікам пагаварыць ... Ну што ад мяне б а паменела? Няма, б ..., актрыса вялікая. Ці бачыце яна стамілася, яна толькі са здымкі прыехала. Дваццаць восем гадоў, як яго няма, а я да гэтага часу не магу забыць яго апошнія словы. «Ну, усе, добра, даруй, даруй мяне, дачушка». Сёння прыйшла, яны ўсё там, я а ... Тут ... Госпадзі, ну што мне перашкаджала.
Яна нават не заплакала, а заскуголіў. Столькі адчаю было ва ўсім яе абліччы. Лепш бы заплакала па-бабску, у голас ... Не так страшна было б. Глядзець на яе было вышэй маіх сіл. Супакойваць ў такім стане бессэнсоўна.
... Я кідалася па кухні, спрабуючы адначасова паставіць чайнік, накрыць на стол. Здаецца, нават нешта разбіла. Яна не на што не рэагавала. Сядзела, сцяўшыся і скулы. Як маленькі кінуты ўсімі шчанюк. Што рабіць я не ведала. Выратаванне прыйшло само сабой. Будзь, што будзе. Села насупраць, узяла яе рукі ў свае:
-Люсенька, мілая, супакойцеся. Вы ж самі столькі разоў казалі, што тата заўсёды любіў вас пры поўным парадзе, заўсёды перажываў, калі вы былі засмучаныя. Ён жа адтуль усё бачыць: і вашы слёзы ў першую чаргу. Яму балюча за вас.
Я яшчэ нешта казала пра тату, маму, Марыка. І нават не звярнула ўвагі на тое, што ўпершыню назвала акторку проста па імені.
- І што мне цяпер рабіць?
- ЖЫЦЬ, ПАМЯТАЦЬ, ЛЮБІЦЬ, ПРАЦАВАЦЬ.
Мы сядзелі адзін насупраць аднаго, пілі гарбату, і кожная з нас думала пра нешта сваё.
- Патэлефануй свайму дзядзьку, можа ён прыедзе, - раптам пачула я.
Дзе ж яе дзядзька, думала я, набіраючы нумар мужа.
- Ці прыедзе?
- Праз дзесяць хвілін
- Пайду морду намалюю. Да ... чертяка, - і праз паўзу - я цябе люблю. Ведай гэта!
- Я вас таксама ...
Праз некаторы час у кватэру ўплыла велізарны букет белых хрызантэм. За імправізаваным познім вячэрай або раннім сняданкам, Гурчанка здавалася ўжо і забылася пра тое, што яшчэ не так даўно плакала. Я была рада гэтаму. Яна пачала расказваць пра новы матэрыяле, вочы заблішчалі, шчокі паружавелі. Ажыла, дзякуй Богу.
- Дакладна на спектакль прыйдзеш? - гэта да мужа ... - Ты абяцаў ...
Абяцанні свайго ён не стрымаў - так жыццё распарадзілася. Хвароба не заўсёды можна перамагчы.