французскі шык
На працягу некалькіх дзесяцігоддзяў Аляксандр Сцяпанавіч Камінскі быў фактычна хатнім дойлідам купецкага роду Траццяковых (бо ён быў жанаты на сястры заснавальніка Траццякоўкі). Так што, калі Павел і Сяргей Міхайлавіч задумалі пабудаваць гандлёвы дом на зноў набытым участку зямлі, у іх не ўзнікла сумненняў, каму даверыць праектаванне.
З арандатарамі памяшканняў таксама ўсё было ясна. Будуецца аб'ект спадабаўся кіраўніцтву міжнароднага банка «Ліёнскі крэдыт», які як раз збіраўся адкрываць свой новы філіял у Белакаменнай. І менавіта на Кузнецкі Масце, паколькі на гэтай «вуліцы мод» да таго часу ўжо на ўсю моц гандлявалі 18 французскіх магазінаў; і іх гаспадарам, вядома ж, вельмі зручна было карыстацца паслугамі «роднага» банкаўскай установы. Акрамя таго, тут жа вырашыла адкрыць салон вядомая антыкварная фірма Дациаро.
Наяўнасць такіх «жыхароў» ставіла уладальнікаў будынка перад сур'ёзнай праблемай: як засцерагчы банкаўскія і антыкварныя каштоўнасці ад злодзеяў? І тады іх «хатні архітэктар» прапанаваў незвычайны праект: трэба абсталяваць у склепе памяшканне, доступ да якога пры неабходнасці будзе надзейна блакаваць вада - гэтакі «сейф-акварыум»! Траццяковым ідэя спадабалася. Пасярод склепа змантавалі герметычна зачыняецца вялікую металічную камеру для захоўвання каштоўнасцяў і грошай. Кожны вечар праз адмысловую сістэму труб ўвесь падвал затапляюцца вадой з рэчкі Неглинки, якая працякае па суседстве, а ў пачатку наступнага працоўнага дня яго асушвалі пры дапамозе помпаў. Паколькі сярод воров- «Мядзведнік» ні аднаго аквалангіста не было, то пераадолець такую вадзяную абарону для іх аказалася немагчыма.
Акрамя банка і мастацкага салона частка памяшканняў на першым паверсе дома Траццяковых займаў крама добра знаёмай тады масквічам фірмы «Энфильд», якая прапаноўвала самыя розныя «тэхнічныя прыстасаванні з металу» - ад пішучых машынак да ложкаў. На другім і трэцім паверхах будынка размяшчаліся канторы, а таксама было ўладкована некалькі кватэр.
Гаспадары не паскупіліся на аздабленне інтэр'ераў. Ляпніна на столях парадных памяшканняў была ўпрыгожана натуральнай пазалотай. Па эскізах самога Камінскага ў двусветном вестыбюлі падлогі аздобленыя мазаікай з дробных кавалачкаў рознакаляровага мармуру. На другі паверх вядзе шырокая лесвіца з ўзорыстым металічнымі балясінамі, дэталі якой вылілі на маскоўскім заводзе братоў Бромлі (парэнчы яе зробленыя з суцэльных кавалкаў мармуру!). Велізарны - у два паверхі вышынёй - зала антыкварнага салона ўпрыгожвае прыбраны балкон-антрэсолі, таксама выраблены з чыгуну. А за фігурнымі дубовымі дзвярыма, увянчанымі цыферблатам насценных гадзін з боем, адкрывалася анфілада залаў, займаных банкам. Для «Ліёнскага банка» папрацавалі Ліёнскага жа ткачы - у адпаведнасці з задумкай Камінскага, славутым на ўвесь свет майстрам з Ліёна замовілі выраб раскошных габеленаў, упрыгожаных залатым малюнкам.
судны дзень
Рэвалюцыйныя перамены ў Расіі вызвалілі дом Траццяковых ад усіх ранейшых пастаяльцаў. Замест банка, салона, крамы сюды ўсяліўся спярша наркамат юстыцыі, а потым замест яго - падраздзялення Генеральнай пракуратуры. Мабыць, «слугам савецкага закона» пышнасць інтэр'ераў падалося «буржуазнымі празмернасцямі», і таму з імі сталі рашуча змагацца. Узамен мармуровых мазаік на падлогі наляпілі 6-сантыметровы пласт бетону, замест каштоўных габеленаў сцены «ўпрыгожылі» прасценькім, «казённым» пакрыццём, больш адпаведным духу савецкага ўстановы. За непатрэбнасцю парушылі і унікальную сейфовым канструкцыю, затапляецца вадой, ад яе практычна нічога не засталося.
Ужо ў найноўшыя часы дом Траццяковых выпрабаваў нашэсце прадпрымальнікаў. Спярша у вызваленыя пракурорскімі памяшкання заехала цырульня, потым у будынку адкрыўся рэстаран, а падвалы пад ім пераабсталявалі пад басейн і сауну. Можна толькі жахацца, уяўляючы, як такое суседства ўплывала на канструкцыі будынка і ацалелыя яшчэ фрагменты яго старой аздаблення. Толькі некалькі гадоў таму ў «церама» з'явіліся гаспадары, якія не пашкадавалі сродкаў на адраджэнне былой прыгажосці.
вяртанне тытана
- Адраджэнне дома Траццяковых пачалося ў 2007 г., - распавядае аўтар праекта рэстаўрацыі архітэктар Аляксандр Студеникин. - Да нашага прыходу сюды будынак амаль 4 гады прастаяла пустым - з адключаным апалам, з дзіравай дахам, з разбуранымі паддашкавымі канструкцыямі ... Вось гэтая чыгунная апора, якая падтрымлівае антрэсолі ў зале былога салона Дациаро, нахілілася, пагражаючы вось-вось абваліцца (і выклікаць тым самым абвальванне за ўсё балкона!), паколькі ў склепе пад ёй хто-небудзь з ранейшых арандатараў разабраў падпорную сценку. Працу на гэтым аб'екце я лічу, мабыць, самай складанай за сваё доўгае рэстаўрацыйную практыку. Але ў выніку атрымалася зрабіць усё як след. Хоць гэта запатрабавала, вядома, вельмі вялікіх выдаткаў.
Аляксандр Студеникин.
Мы цалкам аднавілі ў аўтарскім выглядзе медную дах дома, а яна ж фігурная, з грабеньчыкамі! Сталі як новенькія фасады «церама», спраектаваныя Камінскім. І ўсё ж такі больш за ўсё працы запатрабавала рэстаўрацыя інтэр'ераў. Прыйшлося збіваць пласт бетону ў вестыбюлі. Пад ім адкрыліся дзе-нідзе выпадкова захаваліся фрагменты ранейшага мазаічнага падлогі. Дзякуючы гэтым фрагментах нашы спецыялісты змаглі рэканструяваць увесь малюнак, падабраць мармур адпаведных кветак ...
Вельмі няпроста было, паводле слоў Аляксандра Студеникина, вырашыць праблему з габеленамі. Па знойдзеных пад пазнейшымі «саўковымі» шпалерамі асобным якія захаваліся шматкоў было замоўлена ў Францыі выраб дакладнай копіі ранейшых пакрыццяў сцен. Гэтыя габелены, як і ў даўніну, рабілі ўручную! Прыйшлося павазіцца і са старымі разнымі дзвярамі (на іх матавых шкле, дарэчы сказаць, нават захаваліся старыя «банкаўскія» паказальнікі для кліентаў!)
Цудам не які абваліўся ў былым салоне Дациаро чыгунны балкон-антрэсолі быў разабраны на часткі, на кожнай з іх - па 20-25 слаёў фарбы (у савецкі час «марафет» перад святамі рэгулярна наводзілі). Усё гэта чысцілі, рамантавалі, рабілі пакрыццё патрэбнага колеру ў адпаведнасці з праектам самога Камінскага ... А ў цэнтры залы павесілі адрэстаўраваную вялікую люстру, вырабленую ў канцы XIX ст., Як мяркуюць спецыялісты, па эскізах мастака Бенуа.
Кіраўнік праекта рэстаўрацыі згадаў, што ранейшы выгляд ўдалося пакуль вярнуць не ўсім парадным памяшканням. Працы можна працягнуць, але ўсё ўпіраецца ў фінансы. Хочацца верыць, што цяперашнія гаспадары цуд- «церама» братоў Траццяковых змогуць знайсці магчымасць поўнасцю завяршыць яго аднаўленне.
А хто заедзе ва ўжо адрэстаўраваныя раскошныя памяшканні? Як высвятліў карэспандэнт «РД», плануецца здаваць іх у арэнду пад канторы, офісныя памяшканні. Але карыстальнікі павінны быць надзейныя, каб ні ў якім разе не нашкодзілі эксклюзіўным інтэр'ерах. Таму ў Москомнаследии, пад наглядам якога знаходзіцца старадаўні будынак, запэўнілі, што дэпартамент будзе вельмі старанна адбіраць кандыдатуры арандатараў, якія жадаюць «прапісацца» ў доме, пабудаваным знакамітымі маскоўскімі купцами- «галерэйшчыкі» Траццякова.