Дарэчы, гэта сапраўды найстаражытнае любое халоднага дэсерту на аснове малака, бо ў Старажытным Кітаі, антычнай Грэцыі, Персіі або Рымскай імперыі марозіва ў большай ступені нагадвала сорбет, а для яго падрыхтоўкі выкарыстоўваліся садавіна, ягады ды снег са лёдам. Калі ж паглыбіцца ў чытанне гістарычных фаліянтаў, то высветліцца, што слова «марозіва» фігуруе ў іх часцей за ўсё як прыметнік, якія ўжываюць у дачыненні да любых астуджаных прадуктаў. Нават віна. На агульным фоне вылучыліся толькі вядомыя сваёй любоўю да парадку старажытныя рымляне. Яны называлі падсалоджаны мёдам дэсерт са снегу і фруктовага соку nivatae potiones - «снежная сумесь».
палацавы пераварот
Забаўна, што рэцэпт марожанага ў сучасным разуменні вынайшаў ня шэф-повар, а архітэктар і мастак Бернарда Буонталенти, які жыў у XVI стагоддзі ў Фларэнцыі. Ён быў чалавекам вельмі дзейным: праектаваў масты, будаваў вілы, удасканальваў гарматы, заснаваў на радзіме Рэнесансу мастацкую і інжынерную школы, а заадно прыдумаў дэсерт на аснове малака, вяршкоў і яек, цяпер вядомы ўсім пад назвай «пламбір». У вышэйшых колах незвычайнае ласунак рассмакавалі ў 1533 годзе, калі ў Марсэль з Фларэнцыі прыбыла нявеста будучага караля Францыі Генрыха II чатырнаццацігадовая Кацярына Медычы. Па словах прыдворных хранікёраў, маладая была нядобрая сабой і гаварыла з моцным акцэнтам, затое ў яе свіце былі лепшыя італьянскія кухары, прыгатаваць для каралеўскага вясельнага балю марозіва. Прысутныя на імпрэзе прадстаўнікі шляхты і духавенства незвычайны дэсерт ацанілі па вартасці, нездарма з канца XVI стагоддзя згадкі пра яго пачынаюць рэгулярна сустракацца ў апісаннях пышных трапез уладных людзей. То ў 1671 вытанчаны дэсерт пададуць на абед ангельскай каралю Карлу II. То ў 1688-м ім будуць частаваць гасцей на гала-вячэры ў Стакгольме. Ну а французскія манархі да марозіва заахвоціліся гэтак моцна, што нават завялі звычай запрашаць у Парыж італьянскіх кандытараў. Адным з іх стаў ураджэнец сіцылійскага горада Палерма Франчэска Пракоп дэі Кольтелли, які служыў пры двары «караля-сонца» Людовіка XIV. Франчэска стаў у Францыі персанажам легендарным. У 1686 годзе ён адкрыў першае ў Парыжы кафэ «Пракоп», дзе акрамя кавы ці гарачага шакаладу наведвальнікам прапаноўвалі пакаштаваць і экзатычнае марозіва.
Забаўна, што рэцэпт марожанага ў сучасным разуменні вынайшаў ня шэф-повар, а архітэктар і мастак Бернарда Буонталенти
Фота: Unsplash.com
Ну а праз трыццаць гадоў у Еўропе пачалася эпоха Асветы, і кавярняў сталі цэнтрам культурнага жыцця ўсіх буйных гарадоў. Там збіраліся філосафы, палітыкі, літаратары і, трэба сказаць, многія з іх былі вялікімі аматарамі марожанага. Нездарма Дыдзье і Д'Аламбер нават ўключылі дэталёвае апісанне падрыхтоўкі прысмакі ў складзеную імі ў 1751 годзе першую «Энцыклапедыю, або Толковый словарь навук, мастацтваў і рамёстваў». І, між іншым, гэта яшчэ не самы стары з якія дайшлі да нас апублікаваных рэцэптаў марожанага! Тут французаў апярэдзілі іх вечныя супернікі англічане. У 1718 годзе ў Лондане выйшаў зборнік рэцэптаў місіс Мэры Илз, які змяшчае падрабязны аповед пра тое, як прыгатаваць марозіва ў сябе дома.
Пайшоў па свеце
У XVIII стагоддзі мода на марозіва дабралася і да Расеі. Пра гэта можна меркаваць па «Новай і поўнай паваранай кнізе», выдадзенай ў 1791 годзе. Рэцэпт, апублікаваны ў ёй, прадпісваў выкарыстоўваць у якасці асноўных інгрэдыентаў сліўкі і яечныя вавёркі, а для надання густу шакалад, цытрына, ягады і дзелькі памяранца. Дарэчы, наяўнасць у спісе бялкоў паказвае на тое, што расейскія кухары вучыліся мастацтву прыгатавання марожанага ў французаў. Менавіта яны ў XVIII стагоддзі пачалі масава дадаваць у дэсерт яечны бялок для надання прадукту прыемнай сметанковай кансістэнцыі. У Новы Святло марозіва прывезлі італьянцы. У 1777 годзе ў Амерыку прыбыў Піліпа Ленц, які адкрыў у ЗША першае кафэ, якое спецыялізуецца на халодных дэсертах з вяршкоў, малака і садавіны. Ну а падаваць слодыч ў вафлевай ражку дадумаўся ўжо іншае ураджэнец Апенінскага паўвострава Італа Маркіоні. У 1896 годзе ён пачаў гандляваць ім на вуліцах Нью-Ёрка, а праз шэсць гадоў нават запатэнтаваў сваё гастранамічнае вынаходніцтва.
Джелато заўсёды прадаецца навынос ў пластыкавых шкляначках або жа ў вафельных ражках, куды працаўнікі джелатерий могуць з лёгкасцю змясціць тры шарыка за раз
Фота: Unsplash.com
карта густаў
Італія. Джелато
Італьянскае джелато ад марожанага іншых краін адрозніваецца досыць нізкім утрыманнем малочных тлушчаў. Зрэшты, сёння ў краіне папулярныя і веганской версіі дэсерту на аснове соевага або міндальнага малака. Прадаецца джелато заўсёды навынос ў пластыкавых шкляначках або жа ў вафельных ражках, куды працаўнікі джелатерий могуць з лёгкасцю змясціць тры шарыка за раз. Класічныя віды: fior di latte - на аснове вяршкоў, шакаладнае cioccolato, stracciatella з узбітымі сліўкамі і шакаладнай габлюшкай.
Турцыя. Дондурма
У Турцыі вулічныя гандляры дондурмой, каб прыцягнуць увагу пакупнікоў, намотваюць марозіва на палку, а затым, нібы цыркачы, пачынаюць круціць ім на вачах здзіўленай публікі. Пракруціць фокус у іх атрымліваецца дзякуючы таму, што для падрыхтоўкі дондурмы акрамя малака і цукру выкарыстоўваецца масціка і загушчальнік салепах. Дарэчы, менавіта з-за гэтага турэцкае марозіва вельмі павольна растае.
Фруктовы лёд на палачцы ў выглядзе слупка - самае вядомае марозіва Аргентыны
Фота: Pixabay.com
Францыя. Парфе і крэм-глясе
Хоць радавы спажывец наўрад ці адрозніць класічнае французскае марозіва ад італьянскага, пры вытворчасці крэму-глясе выкарыстоўваецца больш бялку. Класікай жанру ў Францыі лічыцца ванільнае марозіва і парфе - дэсерт з замарожанага узбітага яечнага бялку з распаленым шакаладам або жа вяршкоў, ўзбітых з цукрам і ваніллю. У Правансе папулярна марозіва з кветак лаванды.
Лацінская Амерыка. Пола, або палета
Фруктовы лёд на палачцы ў выглядзе слупка - самае вядомае марозіва Аргенціны, Венесуэлы і Уругвая. На жаль, зараз для яго падрыхтоўкі натуральныя сокі выкарыстоўваюцца вельмі рэдка. Вытворцы проста дадаюць у ваду фарбавальнікі і падсалодвальнікаў. Затое варта такое марозіва нядорага, чым і тлумачыцца яго папулярнасць.
Сандэй ў амерыканскіх фільмах бачылі ўсё
Фота: Pixabay.com
ЗША. Сандэй
Назва самага папулярнага ў ЗША выгляду марожанага перакладаецца без задум - нядзеля. Сандэй ў амерыканскіх фільмах бачылі ўсе. Памятаеце высокі празрысты шклянку з шарыкамі марожанага, якія ад душы палілі карамеллю, шакаладам або фруктовым сіропам? Дарэчы, разрэзаны ўздоўж банан з шарыкамі марожанага ўнутры і ўзбітымі сліўкамі зверху - усяго толькі яшчэ адна разнавіднасць Сандея. Называецца яна бананавы спліт.